Noticias

Para leerlo en castellano, queremos invitarle a utilizar el traductor neuronal que el Gobierno Vasco ha puesto al servicio de la ciudadanía: Aquí

El ayuntamiento dispone de versiones en castellano de sus publicaciones periódicas. Se pueden recibir pidiéndolo a la dirección: komunikazio@oiartzun.eus

Datorren otsailaren 27an Saharar Errepublika Arabiar Demokratikoa (RASD) aldarrikatu zuteneko 46. urteurrena beteko da. Urtero bezala, Euskal Fondoaren Sahara Koordinazio Unitateak eta Fronte Polisarioaren ordezkaritzak egun horretarako Saharako bandera erakundeetan ipintzea proposatu du eta Oiartzungo Udalak bat egin du eskaerarekin. 

EUSKAL FONDOAREN adierazpen instituzionala:

"Otsailaren 27an, saharar herriak Saharako Estatuaren (Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoa -RASD) sorreraren 46. urteurrena ospatuko du.

46 urtez Mendebaldeko Sahara okupatua eta saharar herria borrokan aritu ondoren, egoera konpondu gabe dago oraindik, eta, bai lurralde okupatuetan bizi diren biztanleek, bai Tindufeko errefuxiatu kanpamentuetan bizi direnek giza eskubideen urraketak pairatzen dituzte, eta Marokoren okupazioaren pean eta babes-kanpalekuetan bizitzera behartuta daude.

Testuinguru horretan, Nazio Batuek Fronte Polisarioaren eta Marokoko Erresumaren arteko elkarrizketak desblokeatzeko egindako urratsak zapuztu ziren Idazkari Nagusiaren Ordezkari Pertsonalaren, Köhler jaunaren, dimisioarekin, Marokok etengabe xantaia egin duelako eta NBEko Segurtasun Kontseiluko kide diren herrialdeek ez dutelako ekintzarik egin. Köhler jaunak dimisioa eman zuenetik ia bi urte eta erdi igaro ondoren, NBEko idazkari nagusiak Staffan de Mistura diplomatiko italiar-suediarra izendatu zuen, 2021eko azaroaren 1ean, ordezkari pertsonal berri gisa. Mistura jaunak 2022ko urtarrilean bira bat hasi zuen eskualdean, Fronte Polisarioaren eta Marokoren arteko bake-prozesua berpizteko asmoz. 

Marokoko Erresumaren eta Fronte Polisarioaren arteko negoziazioei berrekiteko ahaleginak babesten baditugu ere, biziki deitoratzen dugu De Mistura jaunak Marokoko Erresumak okupatutako Lurralde Ez Autonomoa bisitatu ez izana, erabat blokeatuta baitago 2015etik edozein ikuskapen independenterako, baita NBEko Giza Eskubideetarako Goi Komisarioaren Bulegoarentzako ere.

Jakina da Mendebaldeko Saharako lurralde okupatuetan MINURSOren (Nazio Batuen Erreferendumerako Misioa Mendebaldeko Saharan) ardura ez dela oraindik sahararren giza eskubideen zaintza. Gainera, su-eten akordioaren amaieraren ondorioz, Marokoren okupazioaren pean bizi diren sahararrek bizi duten egoera oso kezkagarria da, asko gogortzen ari baita.

Izan ere, okupatutako Mendebaldeko Saharan gisa eskubideen urraketak ez du etenik 1975etik. Baina 2020ko azaroaren 13an sua eten zenetik (29 urtez indarrean egon zena), Marokoko okupazio-indarrek beren presentzia militarra eta paramilitarra areagotu dute, sahararren oinarrizko eskubideen urraketak areagotuz, eta egoera izugarri okertu zaie.

Etxebizitzetan indarrez sartzen dira marokoarrak, eta biztanleak atxilotu, mehatxatu eta torturatu egiten dituzte.

Auzo osoak benetako ghetto bihurtu dira Marokoko indarren etengabeko zaintzapean, eta haien helburu nagusia giza eskubideen defendatzaileak eta okupazio-indarren aurkako disidentzia-ahotsak isilaraztea da. Hori guztia beren herriak autodeterminaziorako eta independentziarako dituen eskubide legitimoak defendatzeagatik, Nazio Batuek aitortua.

Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordeak ez du inolako interesik erakutsi Marokoko segurtasun-zerbitzuetako kide askok Sultana Jayaren familiari (Bojador okupatuan) etengabe, gau eta egun, egiten dioten jazarpenarekiko. Emakume babesgabeen familia batekin izandako ankerkeria horrek, zeinak eguneroko eraso fisikoez gain, irainez eta bestelako laidoez gain, ikusten duen nola bere etxebizitzako sarbide guztiak likido zikin eta toxiko batez kutsatu duten Marokoko poliziek.

Nazioarteko araudi gehienek delitutzat jotzen dute arriskuan dagoen pertsonari ez laguntzea.

Era berean, Europar Batasunak eta Marokok arrantzaren arloan lortutako akordioari dagokionez, Europako Justizia Auzitegiaren epaia albiste eta aurrerapen garrantzitsu gisa hartu zen. Epai horren arabera, "Marokoko Erresumak Mendebaldeko Sahararen gainean duen subiranotasuna ez dute onartzen ez Europar Batasunak ez haren estatu kideek, ezta, modu orokorragoan, NBEk ere". Hala ere, eta epai horren aurka, 2019ko otsailaren 13an, Europako Parlamentuak Marokoko Erresumaren eta Europar Batasunaren arteko akordio negoziatua onartu zuen, zeinak legez kanpo okupatutako Mendebaldeko Sahararen lurraldea barne hartzen duen.

Oso une konplexua bizi dugu, EBrentzat estrategikoa den eskualde baten egonkortasuna serioski mehatxatzen duena, Saharako Herriaren eta Fronte Polisarioaren pazientzia ahuldu nahi duena, eta Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren epaiaren aurkako egitate burutuen politika inposatu nahi duena.

EBko Auzitegi Nagusiak Fronte Polisario/EBko Kontseiluaren gaietan emandako epaiek (2021eko irailaren 29a) baliogabetu egin zuten EB-Maroko akordio ekonomikoak Mendebaldeko Saharara hedatzea.

EBko Justizia Auzitegiak hainbat epai eman zituen (C-104/16 P; C-226/16), merkataritza eta arrantza liberalizatzeko akordioak ezin zitzaizkiola Mendebaldeko Saharari aplikatu iritzita, "Saharako Herriaren baimena" lortu ez zuelako. Baldintza hori itunen autodeterminazio-printzipiotik eta eragin erlatibotik eratorritakoa da, Mendebaldeko Sahararen estatu bereizia "autonomoa ez den lurraldea" delako. 

Mendebaldeko Saharako Herriaren ordezkari den aldetik, Fronte Polisarioaren aldeko azken bi epai horiek eragin handia izango dute EBk Marokorekin dituen harremanetan, eta Marokoren eta Fronte Polisarioaren arteko gatazkarik zabalanean parte hartzea ekarriko dute.

Oro har, epai horiek berretsi egin dute EB bereizteko politika saihestezina; izan ere, politika horren bidez, legez behartuta dago Mendebaldeko Saharako lurraldea Marokorekin dituen akordioetatik kanpo uztera. Hori funtsezko bi alderditan oinarritzen da. Lehenengoa, Mendebaldeko Sahararen estatutua da, Marokoko lurralde "berezi eta desberdin" gisa (eta EBk aldi berean Marokok lurraldearen gainean duen subiranotasuna ez onartzeko duen betebeharra). Bigarrena, Mendebaldeko Saharako herriaren baimena lortzeko beharra da, bere lurraldearekin lotutako akordioak egiten direnean.

Marokoko Erresumak, bere aldetik, bere itsas eremua mugatzen duten bi legeren onarpena sustatu du parlamentuan, eta horrekin urratu egin du NBEren Itsas Zuzenbideari buruzko Konbentzioan ezarritakoa, jurisdikzio-urak hedatuz bere lurralde-uretatik 12 miliatara, Ekonomia Eremu Esklusibotik 200 miliatara eta Plataforma Kontinentaletik 350 miliatara, eta kontuan hartuta arua horrek urratu egiten duela nazioarteko zuzenbidea eta bereziki larria dela Sahara Lurraldean. 

Erabaki horrek beste ezegonkortasun- eta probokazio-faktore bat sartzen du Mendebaldeko Saharako gatazkan, saharar herriari bere lurraldearen gainean aitortutako eskubide legitimoak alde batera utzita, eta, gainera, bere aberastasunen eta baliabide naturalen espoliazioa areagotuta.

Gaur abiatzen da nazioarteko zuzenbidearen urraketa narbamenen aurrean eraginik ez izateak eta potentzia okupatzailearekin, Marokorekin, lankidetza politiko eta ekonomikoak zigorrik gabe ez uzteko aro bat. Gaur inoiz baino gehiago, Espainiari eta Europar Batasunari gatazkan dituzten erantzukizunei aurre egin diezaietela eskatzeko unea da. Estatu espainiarraren kasuan bereziki, deskolonizatzeke dagoen azken lurralde afrikarraren (Mendebaldeko Sahara) potentzia administratzailea baita. 

Era berean, oso beharrezkoa da misio instituzional desberdinen lana, lurralde okupatuetan saharraren aldeko adierazpen-, bilera-, elkartze- eta manifestazio-eskubideen urraketa larriak egiaztatzeko, eta Nazio Batuen ebazpenak betetzeko eta giza eskubideak errespetatzeko exijitzeko.

Horregatik guztiagatik: 

Berresten dugu Fronte Polisarioa dela Saharako Herriaren ordezkari legitimoa eta bakarra, NBEk eta nazioarteko komunitateak hala onartuta.

Berriro salatzen dugu Marokok Mendebaldeko Saharan duen presentzia legez kanpokoa dela, eta ezin duela eragin juridiko edo politikorik izan saharar herriak autodeterminaziorako eta independentziarako duen eskubidea kaltetzeko. 

Baieztatzen dugu Mendebaldeko Sahara Lurralde Ez Autonomoa dela, Nazioarteko Zuzenbidearen menpekoa, inoiz ez da Marokoko Erresumakoa izan, eta horregatik, Mendebaldeko Sahararen legez kanpoko okupazioa bertan behera uzteko eta Saharako Herriak autodeterminaziorako duen eskubidea gauzatzea ahalbidetzeko exijitzen diogu.

Erreferentziatzat jotzen dugu Auzitegi Nazionaleko Zigor-arloko Salako Osoko Bilkuraren autoa, Espainiari buruzko erabakia hartzen duena Mendebaldeko Saharako iureko potentzia administratzaile gisa.

Marokoko Erresumari exijitzen diogu sahar preso politikoak eta kontzientziako presoak beherala aska ditzala eta kontrolatzen dituen espetxeetan giza eskubideen urraketak eten ditzala, presoen osotasun fisikoa eta psikikoa bermatuz. Era berean, elkartasuna adierazten diegu haien familiei.

Erabat gaitzesten dugu Marokoko Gobernuak bere itsas eremua Mendebaldeko Saharari zuzenean eragiten dioten uretan ezartzeko hartutako aldebakarreko erabakia, Nazio Batuen Erakundearen Itsas Eskubideei buruzko Konbentzioan adierazitakoa eta Marokok berak onartu duena urratuz.

Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak Mendebaldeko Saharan Marokoko Gobernuak emandako epaiak gorabehera, baliabide naturalen espoliazioa salatzen dugu, eta zonaldean jarduten duten enpresei nazioarteko zuzenbidearekiko eta sahararren eskubideekiko errespetua exijitzen diegu, interesatuei (enpresa eta herrialdeei) Saharako Herriaren ordezkari legitimoarekin, Fronte Polisarioarekin, negoziazioei ekiteko eskatuz.

Berriro gogorarazten diegu eurodiputatuei 2019ko otsailaren 12an Europako Parlamentuan Marokorekin arrantza akordioaren alde bozkatu izana, Mendebaldeko Sahara barne, legez kanpokoa dela EBko Justizia Auzitegiaren epaia ez errespetatzeagatik. Horregatik, bat egiten dugu akordio horren aurka egiten diren kanpainekin, Marokok Mendebaldeko Sahararen gaineko subiranotasunik ez duela gogorarazten baitute.

Marokoko Erresumaren eta Europar Batasunaren arteko arrantza-akordio horren onarpena salatzen dugu. Akordio hori Europako Parlamentuak onartu zuen otsailaren 12an, eta Mendebaldeko Sahara barne hartzen du, Saharako Herriaren eta Fronte Polisarioaren onespenik ez izan arren.

Nazio Batuen Erakundeari eskatzen diogu lehenbailehen susta dezala Mendebaldeko Saharako gatazkaren konponbide justu eta behin betikoa, eta irtenbide hori erreferenduma eginez saharar herriaren autodeterminazio-eskubidea praktikara eramatea da. Nazio Batuen Erakundeak Genevan duen Giza Eskubideen Kontseiluari eskatzen diogu Mendebaldeko Sahararako Giza Eskubideeen errelatore bat izenda dezala. 

Mendebaldeko Saharan bizi den egoera larria ikusita, MINURSOk bere funtzioak zabaltzeko eskatzen dugu berriro. Hori dela eta, Nazio Batuen Erakundeari eskatzen diogu misioari ahalmena eman diezaiola Marokok okupatutako lurraldeetan sahararren giza eskubideak zaintzeko eta babesteko.

Europar Batasunari exijitzen diogu Marokoko Erresumarekiko lehentasunezko akordioan ezarritako giza eskubideak errespetatzeko klausula gauzatzeko.

Emakume Sahararren Batasun Nazionalarekin (UNMS) dugun lankidetza politikoa indartzen dugu, errefuxiatuen kanpalekuetan betetzen duten paper erabakigarri eta funtsezkoagatik. Eta, aldi berean, giza eskubideen urraketaren biktima diren eta Marokok okupatutako lurraldeetan desagertutako emakumeei erreferentzia berezia egiten dieten ikusezintasun-egoerari buruzko deialdia egiten dugu.

Euskal erakunde publikoei eskatzen diegu Tindufeko kanpalekuetan dauden errefuxiatuei eta lurralde okupatuetako sahararrei laguntza solidarioa eta humanitarioa ematen jarraitzeko eta areagotzeko.

Espainiako Estatuak Mendebaldeko Saharako egoerarekin duen erantzukizuna legal eta politikoaz jabetuta, dei egiten diogu Espainiako Gobernuari:

1) Ofizialki adieraz dezala "Madrilgo akordioak" erabat deusezak direla, eta, adierazpen horrekin bat etorriz, saharar herriak bere autodeterminaziorako duen eskubide legitimoa defendatzeko beharrezkoak diren ekimen politiko guztiak sustatuko dituela.

Espainiako Estatuak ofizialki aitortzen du Madrilgo Akordioak, 1975eko azaroaren 14an sinatuak, ez zuela Lurraldearen gaineko subiranotasuna transferitu, eta ez ziela sinatzaileei potentzia administratzailearen izena eman. Baldintza hori, Espainiak ezin du bere kabuz transferitu, eta beraz, ez luke aldatuko Mendebaldeko Saharak nazioartean duen deskolonizatzeke dagoen lurralde ez-autonomo gisa duen izaera.

2) Espainian Fronte Polisarioaren Ordezkaritzari estatus diplomatikoa ematea, Saharako Herriaren ordezkari bakar eta legitimo den aldetik, NBEk hala onartuta. Era berean, RASDa aitortzeko eskubidea onartzea.

3) Saharako errefuxiatu-kanpalekuetan dagoen egoera humanitario larriaren aurrean, lankidetza eta laguntza humanitarioa areagotzea, bai errefuxiatuen kanpalekuetan, bai lurralde liberatuetan, kezkaz egiaztatu baita Espainiako Lankidetza Agentziaren ekarpenak murriztu egin direla azken urteotan. Era berean, Mendebaldeko Sahararako Europako funtsen gehikuntzan eragitea.

4) Enpresa publiko eta pribatuek nahitaez errespetatu eta aplikatu behar dituzten EBko Justizia Auzitegiaren epaiak, derrigorrak dekalaratzea. Mendebaldeko Saharako lurraldean, itsasoan eta lehorrean baliabide naturalak espolotatzea eta ustiatzea saharar herriarekin adosteko oinarria ezartzen dutenak. 

5) Marokoko Erresumak Mendebaldeko Saharako lurralde okupatuetan giza eskubideak zorrotz errespetatzeko exijitzea, eta bertan behera uztea sahararrek jasaten dituzten eskubide-urraketak. Era berean, eskatzen diogu aktiboki lan egin dezala Nazio Batuetan eta Europar Batasunean MINURSOk bere eginkizunak zabal ditzan Mendebaldeko Saharan giza eskubideak betetzen direla ikuskatu eta zaintzeko.

Azkenik, euskal gizartearen eginkizunari dagokionez, honako hau adierazten dugu:

Gure esker ona adierazi nahi diegu saharar herriaren adiskidetasunaren alde egunero elkartasunean eta gizartean lan egiten duten elkarte eta talde solidarioei, haien helburu bakarra saharar herri senidearentzat etorkizun aske bat lortzea baita.

Oporrak Bakean hauren harrera-programaren funtsezko garrantzia aitortzen dugu, saharar eta euskal familien arteko elkartasunaren eta afektu- eta hurbiltasun-harremanen adierazle nagusia baita."